Ana sayfa
         
     
Rapor - Makale > Plastik Teknolojisi > Plastik Enjeksiyon Kalıpçılığında Esnek Menteşe Dizaynı:
Yalçın Çınar, Mak.Tek.Öğrt.
Kalıp Tasarım ve Ar-Ge Müdürü
Taybor Mak. Kalıp San.
Nisan 2006, Manisa

Esnek menteşeler, ince esneyebilen bir ağ geçidi ile iki parçayı birbirine bağlarlar. Esnek menteşeli kalıp dizaynı ne kadar iyi olursa olsun, kalıplamada doğru plastik malzeme kullanılmadığında, başarısızlıkla karşılaşmak normaldir. Uzun ömürlü esnek menteşeler için PP (polipropilen) ve PE (polietilen) tercih edilmelidir. Uzun ömür beklenmeyen parçalarda, hammadde olarak Naylon'un kullanılması mümkündür.

Esnek menteşe dizaynı yapabilmek için, hangi fiziksel hesaplarının yapılması gerektiğini bilmek tasarımcıların hata paylarını düşüren bir unsurdur.

Üç tip esnek menteşe çeşidi vardır;

1- Birkaç bin kez hareket edebilen esnek menteşeler.
2- Sadece birkaç kez hareket edebilen esnek olmayan menteşeler.
3- Birkaç yüz kez hareket edebilen orta esneklikteki menteşeler.

Esnek menteşe büküldüğünde, menteşe bölgesi, dizayna bağlı olarak bir miktar gerilmeye maruz kalır. Bu gerilmenin büyüklüğü, esnek menteşe ömrünü etkileyen en önemli faktörlerden birisidir.

Şekil 1'de bazı metal ve plastiklerin tipik gerilme/burulma diyagramı görülmektedir. Bu eğri önemli ölçüde malzeme tipine ve test hızına bağlıdır.


Şekil 1: Bazı metal ve plastiklerin gerilme-birim şekil değiştirme diyagramı

Akma Gerilmesi (Óakma): Gerilme/ Birim şekil değiştirme eğrisi üzerinde, burulma oranının arttığı fakat gerilmenin artmadığı noktadır. Her plastik bu özelliği taşımamaktadır.

Elastik Şekil Değiştirme Sınırı: Malzeme üzerine uygulanan kuvvet kaldırıldığında, malzemenin tamamen orijinal durumuna gelebildiği maksimum noktadır. Bu nokta geçildiği zaman, malzemede kalıcı şekil değişmeler meydana gelir. Şekil 1'de gösterildiği gibi, elastik şekil değiştirme sınırı ve akma gerilmesi her zaman üst üste bulunmayabilir. Kolaylık sağlanması için esnek menteşe hesaplarında bu iki noktanın üst üste olduğu kabul edilir.

Elastikiyet Modülü: Gerilme/ Birim şekil değiştirme diyagramındaki çizginin eğimine verilen addır. Gerçekte elastikiyet modülünü bulmak, gerilme/ Birim şekil değiştirme çizgisindeki değişimin lineer olmamasından dolayı imkansızdır. Bu sebep daha güvenilir olan secant modülünü kullanmak akıllıcadır.

Secant Modülü: Gerilme/ Birim şekil değiştirme diyagramının orijininin (0,0), değerleri bilinen bir noktayla birleştirilmesiyle oluşan çizginin eğimidir. Şekil 1'de akma sınırı ile orijinin birleştirilmesiyle oluşan çizginin eğimi secant modülü olarak gösterilmiştir. Bu ölçü esnek menteşe hesaplarında kullanılabilecek bir değerdir.

Kopma Noktası: Gerilme/ Birim şekil değiştirme diyagramının bittiği noktadır. Parça plastik şekil değiştirmenin de son aşamasına gelmiş ve kopmuştur.

Elastik menteşe dizaynlarında, menteşenin maksimum burulması, elastik bölge içerisinde olmalıdır ki menteşe birkaç kez burulmadan (bükülmeden) sonra da eski haline gelebilsin.

Elastik olmayan menteşe dizaynlarında ise, menteşenin maksimum burulması, plastik bölge içerisinde olmalıdır ki, sadece birkaç kez burulmadan (bükmeden) sonra deformasyonu gözlemlenebilsin.

Polietilen (PE) ve Poliproplen (PP) malzeme için esnek menteşe dizaynı

PP ve PE malzemeler için uzun ömürlü esnek menteşe dizaynlarında, menteşe ölçülerine dikkat etmek gerekir. Şekil 2'de ise 90º açma kapama kursu olan bir ürün için dizayn ölçüleri verilmiştir.Şekil 3'de 180º açma kapama kursu olan bir ürün için bazı dizayn ölçüleri verilmiştir.


Şekil 2: 90º açılıp kapanabilen esnek menteşe




Şekil 3: 180º açılıp kapanabilen esnek menteşe

         
     
TurkCADCAM.net > Türkiye'nin yeni ürün tasarım, geliştirme, CAD/CAM/CAE, CNC, kalıp ve imalat teknolojileri portalı
***** Sektörün profesyonel bilgi ve işbirliği platformu *****
© 2002-2017  Sinerji Yayıncılık, Tanıtım ve Danışmanlık Hizmetleri
Bu portaldaki içerik, ancak kaynak belirtilmesi ve izin alınması şartıyla yayınlanabilir.