İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı kuruluşlardan biri olan İstanbul Ulaşım A.Ş. tamamen kendi imkanları, birikimleri ve üniversitelerden aldığı bilimsel destekle projesi tamamen yerli olan modern bir prototip tramvay aracı imal etmiştir. Bu aracının maliyet olarak ise %60'ı yerlidir.

İstanbul'da Metro ve Tramvay hatlarının işletmeciliğini yapan İstanbul Ulaşım A.Ş., Tramvay araçlarının bakım ve onarımı için gerekli yedek parçaların yurtdışından çok yüksek fiyatlarla alındığını gördükten sonra bunların yerli piyasada yaptırılması için başlattığı çalışmalar sonucunda bin'e yakın yedek parçayı yerli olarak çok düşük fiyatlarla yaptırmayı başarmıştı.
Yapılan ön araştırmalar sonucunda tramvay aracının toplam bedelinin yaklaşık %60'ının gövde, iç ve dış giydirme, montaj ve testler gibi yerli olarak gayet kolayca yapılabilecek kalemlerden oluştuğu görüldü.
Bu çalışmalardan edinilen tecrübeler ışığında yerli tramvay üretimi için ilk proje çalışmalarına 1998 yılında başlanarak bu konu için üniversitelerle sıkı bir işbirliğine girişildi.

ENDÜSTRİYEL TASARIM:
İlk olarak aracın modern bir görünüme sahip olmasını sağlamak için Marmara Üniversitesi'ne Endüstriyel tasarım projesi yaptırıldı. Aracın dış görünümünün yurtdışındaki örneklerinde de olduğu gibi son yıllarda oldukça rağbet gören yuvarlatılmış hatlara sahip olması benimsendi. İç görünüm için ise sadelik ve fonksiyonellik ön plana çıktı.

BİLGİSAYAR TEKNOLOJİSİNİN EN SON İMKANLARI KULLANILDI:
Bu analizlerin yapımında bilgisayar teknolojisinin sahip olduğu en gelişmiş imkanlar kullanılmış ve sonlu elemanlar metodu ile bütün analizler gerçekleştirilmiştir. Aracın endüstriyel tasarımından koltuk yerleşimine, kablo döşenmesine kadar her safhada bilgisayar destekli tasarımlar için hazırlanmış paket programlardan faydalanılmıştır. Araç gövdesi yaklaşık 24000 küçük elemana bölünerek yapılan bu çalışmalarda aşağıdaki analizler yapılmıştır:

• Statik analizler
• Dinamik analizler
• Aerodinamik direnç analizi
• Titreşim analizi
• Çarpışma testleri

Yapılan bütün bu analiz sonuçlarına göre araç gövdesinin projelerinde gerekli tadilatlar yapılmış ve bu analizler tekrar yapılmıştır. Bu işlemler bir kaç kez tekrar edildikten sonra en hafif yapıyı ve gerekli mukavemeti sağlayacak şekilde araç gövdesinin projeleri tamamlanmıştır.
Bu projede 3D tasarım için CATIA V5, sonlu elemanlar analizi (FEA) için ise ANSYS yazılımları kullanılmıştır.

ULUSLARARASI STANDARTLARA UYGUNLUK:
Aracın gövde projelerinin yapımı ve buna ait analizlerin gerçekleştirilmesi esnasında yolcu emniyeti ve çarpışma için gerekli bütün uluslararası standartların öngördüğü değerler gözönünde bulunduruldu.

Daha sonra numune araç gövdesinin projeye uygun olarak yapımına başlanmış ve bu esnada aracın kablo ağı projeleri bilgisayarda hazırlanmıştır. Araç içine haberleşme ve enerji kablosu olarak yaklaşık 100 değişik tipte 10 km. kablo döşendi.
Daha sonra aracın bogi, elektrik kontrol sistemleri vs. gibi ana komponentleri için mevcut yedek parçalar kullanıldı. Bu esnada aracın bilgisayar kontrollü kumanda sistemi için ayrı bir proje çalışması İstanbul Teknik Üniversitesi'nde başlandı.

ARACIN TEMEL ÖZELLİKLERİ:

• Gerektiğinde metro aracı olarak kullanılabilmesi için ve ağır yolcu yüküne dayanabilmesi için gerekli yapısal mukavemete sahip olma
• Yuvarlatılmış hatlara sahip modern bir görünüş
• Paslanmaz çelik gövde
• Klima
• 25 mt boy ve 2.65 mt genişlik
• Alternatif akımla beslenen modern tahrik sistemi
• Geniş camlar ve aydınlık iç mekan vs.
• Keskin dönüşleri yapabilecek körüklü gövde
• En az 40 yıllık ömür

HEDEF 2010 YILINDA 1000 ADET ARACIN YERLİ OLARAK ÜRETİLMESİ:
İstanbul için önümüzdeki 10 yılda ihtiyaç duyulan yaklaşık 1000 adet aracın İstanbul Ulaşım A.Ş.'nin denetiminde yerli olarak yaptırılması düşünülmektedir.

Yurtdışından temin edilen bir aracın maliyetinin yaklaşık 1.5 Milyon dolar olduğu ve yerli olarak üretilmesi durumunda bu maliyetin 750.000 Dolara hatta 600.000 Dolara indirilebileceği yapılan araştırmalar sonucunda görülmüştür.

Gerçekleştirilmiş olan bu araç projesi sayesinde İstanbul dışındaki şehirler için de maliyeti düşük Tramvay araçlarına sahip olma imkanı getirilmiş oluyor. Aynı zamanda uluslararası piyasa da bile bu araçların rekabet şansının olacağı düşünülmektedir.

ÜRETİM DEVAM EDİYOR:
2001 yılında imalatı büyük oranda tamamlanan 4 adet tramvay aracının, bu yıl devreye alınma işlemleri gerçekleştirilecek. Mevcut yüksek platformlu aracımıza ilave olarak,düşük platformlu bir cadde tramvayı tasarlanacak ve 2003 yılında 2 adet prototip düşük platformlu ile 12 adet daha yüksek platformlu tramvay aracı imal edilecektir.

Not: Daha fazla bilgi www.istanbul-ulasim.com.tr/rte.htm sayfasından bulunabilir.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin şirketlerinden İstanbul Ulaşım A.Ş. tarafından Raylı Taşıma Ekipmanları "RTE 2000" adıyla üretilen ve 1999'da deneme seferlerine başlayan ilk yerli tramvayın seri imalat çalışmaları başladı.

İstanbul Ulaşım A.Ş. Genel Müdürü Abdurrahman Gündoğdu, yaptığı açıklamada, şirketleri tarafından üretilen ve 3 yıldan beri test çalışmaları devam eden yerli tramvay vagonunda beklenin dışında bir aksaklık olmadığını söyledi.

Yeni vagon projelerinin test sonuçlarına göre yenilendiğini ifade eden Gündoğdu, şunları söyledi: "Ürettiğimiz tramvayın proje çalışmasını tamamladık. Seri imalat çalışmalarına başlandı. Şu anda 5 vagonun gövdesini özel sektöre yaptırıyoruz. 78 firmadan teklif aldık. En ucuz teklifi veren Adapazarı'nda Demireller Makine Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. (DMS) firması, yurtdışından alacağımız gövde fiyatının beşte birine vagon üretecek. Çelik aksamını İstanbul'da bir firma yapacak. Elektrik ve bilgisayar kontrol ekipmanlarını Almanya ve Hollanda'dan getirttik. Bu yaz 5 vagon İstanbulluların hizmetinde olacak. Daha sonra seri bir şekilde ihtiyaçları karşılayacağız. Amacımız yurtdışından tekrar tramvay almamak." Gündoğdu, yurtdışında tanesi 1,5 milyon dolar olan bir vagonun kendilerine maliyetinin 500 bin dolar olduğunu belirterek, "Bir vagonu üçte bire mal ettik." dedi. Üretilen tramvayların düşük tabanlı, klimalı olacağını ve Eminönü-Zeytinburnu arasındaki tramvay hattında çalışacağını ifade eden Gündoğdu, bu hatta çalışan mevcut vagonların da zamanla hafif metro hattına kaydırılacağını söyledi. Gündoğdu, yurtdışından gelecek 55 yeni vagon ile birlikte tramvayların 2 dakikada bir sefer yapacağını ve vagon boylarının daha uzun olması nedeniyle de kapasitenin yüzde 50 artacağını kaydetti.

Abdurrahman Gündoğdu, "Bu hizmetlerin devreye girmesiyle insanlar daha rahat ulaşım imkanına kavuşmuş olacak." dedi.

İstanbul, aa
16.01.2002