Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Marmara Araştırma Merkezi'nde (MAM) prototipi tamamlanan, ELİT-1 ismi verilen ve Türkiye'nin ilk hibrid (iki enerjili) elektrikli taşıtı 16 Temmuz 2003 günü tanıtıldı. TÜBİTAK MAM Başkanı Prof. Naci Görür, tanıtım toplantısında yaptığı konuşmada, elektrikli taşıt projesinin çevre kirliliğinin önlenmesi ve enerji tasarrufu açısından büyük önem taşıdığını söyledi.

Yeni projeyle, özellikle İstanbul büyükşehir Belediyesi'nin yakından ilgilendiğini bildiren Görür, "İstanbul'da 7 bin 200 belediye otobüsünün olduğunu ve günde 50 ton yakıt harcadıklarını düşünürsek, gerçekten önemli bir çalışma" dedi.

TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. adına konuşan FIAT Uluslararası İş Geliştirme Başkanı Jan Nahum da, Türkiye'nin 50 yılda sanayileşme alanında büyük gelişmelere imza attığını belirterek, "Globalleşen dünyada dışa açılan Türkiye, bir zamanlar kendisinden uzakta olan gelişmiş ülkeleri sanayi ve teknoloji alanında yakaladı" dedi.
Türkiye'nin otomotiv sektöründe ithalata dönük sanayiden ihracata yöneldiğine işaret eden Nahum, "Türkiye, Avrupa'nın otomotiv üretim merkezi haline dönüştü. Dünya Türkiye'ye ihtiyaç duyuyor. Deneyim ve yetenek var, bunu teknolojiye dönüştürmek gerekiyor" diye konuştu.

Konuşmaların ardından Prof. Naci Görür, projeye desteklerinden ötürü Jan Nahum'a ve FNNS A.Ş. Genel Müdürü Hüseyin Esenergül'e teşekkür plaketi verdi. Daha sonra Nahum, MAM kampüsü içerisinde taşıtın test sürüşünü yaptı.

MAM Enerji Sistemleri ve Çevre Araştırma Enstitüsü tarafından Ağustos 2002 yılında başlanan proje uyarınca, TOFAŞ üretimi DOBLO marka taşıt, 11 aylık bir çalışma sonucunda hibrid elektrikli taşıt haline dönüştürüldü.
130 kilometre hız yapabilen, egsoz emisyonu ve gürültüsü yok denecek kadar az olan taşıttaki elektrik motoronun üretken frenleme (regenerative braking) yapması sayesinde, günümüzde araçlarda frenleme sırasında kaybolan enerjinin bir kısmı geri kazanılarak akülerde depolanıyor.
Şehiriçi trafik sıkışıklıklarında bekleme anında, elektrik motorunun çalışmasına ihtiyaç duyulmamakta, böylece enerji tasarrufu sağlanıp taşıtın verimliliği artıyor. Hibrid elektrikli taşıtlar, enerji tasarrufu yapılması, hava ve gürültü kirliliğinin önlenmesi açısından, büyük şehirlerdeki ulaşım için önemli bir alternatif olarak gösteriliyor...

Tasarım detayları: (Bu bölüm 19-08-2003 tarihinde MAM'nden alınan ek bilgiler doğrultusunda habere dahil edilmiştir)

• Sağdaki şemada görüldüğü gibi, ELİT-1 aracında 2 silindirli ve benzinli içten yanmalı bir motor elektrik jeneratörünü (AC asenkron) tahrik etmektedir.
• Prototip araçta 25 adet 12 V, 60 Ah sulu tip kurşun asit aküler kullanılmıştır.
• ELİT-1, tek tahrik motorlu (AC asenkron) seri hibrid bir araçtır ve elektrik motoru transmisyon aracılığı ile ön iki tekeri tahrik etmektedir.
• ELİT-1'in tasarımında seri hibrid elektrikli araç prensipleri dikkate alınmıştır. Sistem bazında Dünya'daki uygulamalarından bir farkı yoktur. Sadece uygulandığı araç, güç, performans ve boyut olarak diğerlerinden farklılık göstermektedir.
• Yapılan yük ve tasarım hesaplarına göre sadece elektrik motoru, güç elektroniği ve içten yanmalı motor ithal edilmiştir.
• ELİT-1'in tasarımında kullanılan bilgisayar programlar şunlardır; Advisor, Matlab ve araç yük hesapları için Excel'de hazırlanmış bir program.
• Yakıt verimliliği, hibrid elektrikli aracın tüm özellikleri dahil yaklaşık % 50 seviyesindedir (şehir içi beklemeler, frenlemeden kazanılan enerji, benzinli motorun sadece ihtiyaç duyulan enerjiyi sağlayacak kadar küçük olması ve sürekli çalışmaması, vb.)
• Sistem montajı, TÜBİTAK-MAM'da yapılmıştır.
  

FNNS için Hibrid Elektrikli Muharebe aracı geliştirme projesi:
TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi'ne, zırhlı muharebe ve mini tank araçları için proje hazırlatan FNNS Savunma Sistemleri A.Ş. firması Genel Müdürü Hüseyin Esenergül de, "TÜBİTAK'ın elektrikli taşıt üretme projesi ilgimizi çekti. Bu yüzden biz de zırhlı muharebe aracı ve mini tank projesi için işbirliği yapıyoruz" dedi.
MAM Enerji Sistemleri ve Çevre Araştırma Enstitüsü Müdürü Mustafa Tırıs ise elektrikli araçların askeri açıdan da büyük önem taşıdığını belirterek, şunları kaydetti:
"Askeri açıdan sessiz, egsozdan termal iz oluşumu yok. Ayrıca geleceğin silahlarının elektrik ve elektronikten oluşacağını düşünürsek önemi daha iyi ortaya çıkıyor. Avrupa'da muhtelif alanlarda toplu taşımada kullanılan elektrikli araçlar sessiz sürüş kabiliyeti, enerji tasarrufu ve uzaktan kumanda edilme kolaylığı gibi avantajlara sahip."
Tırıs, TOFAŞ A.Ş. için yürütülen ELİT-1 Hibrid Elektrikli Araç Projesi'nin yanı sıra FNNS Hibrid Elektrikli Muharebe aracı projesinin de devam ettiğini sözlerine ekledi.

Kaynak: http://www.ntvmsnbc.com/news/224796.asp

Daha Fazla Bilgi için:

www.mam.gov.tr/enstituler/escae > TÜBİTAK / MAM Enerji Sistemleri ve Çevre Araştırma Enstitüsü