|
Arif Özver Ergin
B.Sc. Makine Müh.
M.Sc. Endüstriyel Tasarım
Mayıs 2008, Güzelyalı İstanbul
"Açık inovasyon" (Open Innovation), Berkeley Profesörlerinden Henry Chesbrough tarafından ortaya atılan bir kavram. Açık inovasyonun altında yatan temel düşünce, tamamen bilgi ile kuşatılmış bir dünyada firmaların sadece kendi araştırma faaliyetlerine bağlı kalmamaları ve bunun yanında dış kaynaklara örneğin üniversitelerle iş birlikleri, lisans anlaşmaları ya da patent satın almaları gibi firma dışı kaynaklara yönlenmeleridir.
Küresel ölçekte P&G ve 3M gibi firmalar bu konuda uzun yıllardır önemli çalışmalar yaparken, son günlerde Türkiye'de de "açık inovasyon" olarak değerlendirilebilecek çalışmalar gün yüzüne çıkmaya başladı.
Açık inovasyonun küresel öncüleri
Açık inovasyon konusunda dünyada en ileri şirket olan P&G bu konuyu kurumsal düzeyde ele alıyor. Şirketin CEO'su A.G. Lafley'in ifadesi ile:
"Harici işbirlikleri P&G ürünlerinin %50'nde anahtar bir role sahip. Biz harici iş ortaklarımızla yıllardır birlikte çalışıyoruz ancak bu iş birlikleri hiç bir zaman bu kadar sıkı olmamıştı. Vizyonumuz çok basit. P&G'ın dahili ve harici iş birliklerini dünyada en iyi yapan bir şirket olarak bilinmek istiyoruz."
P&G'in çağrısı çok net:
"Birlikte, yalnız olduğumuzdan daha fazla değer yaratabiliriz. Paylaşmak için dünya çapında parlak bir inovasyonunuz ya da P&G'ın stratejileri doğrultusunda çalışabileceği bir iş kolunuz varsa, sizinle iş birliği yapmak isteriz.
Küresel Ölçek
P&G ile birlikte çalışmaya başladığınızda, işi kurup geliştirdikçe bizim tecrübelerimizden yararlanmış olursunuz. P&G'nin ürünleri günde 3 milyar kullanıcıya ulaşıyor. Biz iş kolumuzda dünyada en çok satış yapan ve en büyük piyasa payına sahip şirketiz. Her sene 100 binden fazla müşteri araştırması yapıyoruz ve en büyük reklam veren şirketiz.
Dört kıtada 28 Araştırma-Geliştirme birimi ve 160 ülkede 300'den fazla marka ile P&G eşsiz inovasyon fırsatları dağıtım ağı ve pazarlama potansiyeli sunar.
İnovasyonu- sadece bilim olarak değil- daha geniş tanımlıyoruz
Yaptığımız işlerin büyüklüğü, hiç beklenmeyen zamanlarda, farklı teknolojileri ve olanakları bir araya getirme fırsatları yaratır.
Biz sizinle iş birliği yapmak istiyoruz -bizim Fikri Mülkiyet Hakları Bölümümüz, sizinki ve belki de ikisi birden-. Bu işbirlikleri paketleme, tasarım, dağıtım, iş modelleri, müşteri değerlendirme çalışmaları, pazarlama yöntemleri, dağıtım, teknoloji araştırması ve daha fazla alanda olabilir (Bizim Ar-Ge faaliyetlerimiz bilimin 150 kolunu birden kapsamaktadır).
Bunların yanında mevcut ürünlerimizin satışlarını arttırabilecek yenilikçi yaklaşımları da kabul edebiliriz."
Yurt dışında Açık İnovasyon'u en ciddi şekilde ele alan başka bir şirket ise 3M. Bu firmaya da fikrinizi ya da düşüncenizi sunabiliyorsunuz. Ancak yasal zorunluluklar çerçevesinde 3M sadece patent çalışması tamamlanmış ya da patenti askıda başvuruları değerlendiriyor.
Türkiye'de Açık İnovasyon
Türkiye'de bu konuda verilebilecek iki örnekten ilki ürünlerini arnica markası ile pazarlayan SENUR Elektrik Motorları San. Tic. A.Ş. ikincisi ise DİZAYN GRUP.
SENUR
1962 yılında çeşitli makine parçaları üreterek iş hayatına başlayan SENUR A.Ş., 1970'li yıllarda Türkiye'de ilk kez SENUR markası ile vantilatör üretmiştir. Yine aynı yıllarda meyve suyu ve ayran soğutucuları, 1975 yılında ilk elektrik motoru, 1981'de de ilk üniversal elektrik motoru tasarlanarak üretilmiştir. 1980 yılında kuruluş stratejisi değiştirilerek temel elektrik motoru üretiminin yanında bu motorları kullanacak Küçük Elektrikli Ev Aletleri üretimine geçilmesi kararlaştırılmıştır. Önce kendi markası ile narenciye sıkacağı sonra katı meyve sıkacağı ve mikser üretmiş, sonrasında da çok fonksiyonlu mutfak robotu üretimini gerçekleştirmiştir. 1992 yılında başladığı Prokit 444 mutfak robotu ile bugüne kadar Türkiye'de 5 milyon adet satmıştır. 1993-1994 yıllarında yeni nesil mutfak robotları tasarlanıp üretilmiş, Amerika ve Almanya fuarlarında dünyaya tanıtılmışlardır. 1996 yılında daha önceleri tasarım çalışmaları tamamlanmış elektrikli süpürge üretimine geçilmiştir. Mutfak robotu ve süpürge üretiminde deneyim kazanan ve dünya standartlarına ulaşan kuruluş kendi markası arnica'yı tescilleyerek: Başta Almanya, Fransa, Amerika, İngiltere, Avustralya, Rusya, İspanya gibi ülkelere ihracata başlamıştır. 1998 yılında kuru tip elektrikli süpürge, 2000 yılında ıslak - kuru elektrikli süpürge, 2003 yılında su filtreli ve buharlı temizlik robotları üretilmiştir. 2004 yılında ise et kıyma makinesi ve yatık süpürge grubu tüketicinin beğenisine sunulmuştur.
2006 yılında Türkiye'de ilk kez, mutfak robotu ile et kıyma makinesi birleştirilerek, yeni nesil mutfak robotu, Prokit 777 Robomeat üretimine geçilmiştir.
SENUR A.Ş., hem yurt içinde, hem de yurt dışında arnica markasıyla yüzbinlerce tüketiciye ulaşmakta, yenilikçi ve teknolojik küçük ev aletleriyle uzun yıllar evlerdeki yerini garantilemektedir kullanılan Üniversal Elektrik Motorları üretimine erişmiştir. Halen çok daha değişik işlevi olan mutfak robotu ve elektrikli süpürge tasarımları sürmekte, prototip üretimler gerçekleştirilmektedir.
SENUR internet sitesine girenleri ürün tasarım süreçlerine dahil olmaya çağırıyor:
"Elektrikli ev aletlerinin hayatımıza girişiyle birlikte her şey çok kolay hale geldi.
Yiyecek maddelerini saklamak, onları pişirmek; evi baştan aşağıya kolayca süpürmek, halıları yıkamak; giysilerimizi yıkamak, ütülemek... Bir düğmeye basıp, tüm işleri halleder duruma geldik. Bu aletlerin olmadığı bir yaşamı, artık çoğumuz düşünemiyoruz bile. Onların yardımıyla hem daha az emek sarf ediyor hem de daha az zamanda bitiriyoruz işlerimizi. Ev aletlerinin hayatımıza girişlerinin de bir tarihçesi var...
Ev işlerini kolaylaştıracak makineleri tasarlama düşüncesi, 18. yüzyıldan beri bazı bilim insanlarını oldukça meşgul etmiş. İlk makineler de 19. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkmaya başlamış. Fırınlar, buzdolapları, elektrikli süpürgeler, çamaşır makineleri, bulaşık makineleri derken sıra "Küçük Ev Aletleri"ne gelmiş. Mikro dalga fırınlar, mutfak robotları, mikserler, tost makineleri gibi küçük küçük mutfak gereçleri... Hepsi hayatımızı kolaylaştırmak için evlerimizde yerini almış durumda.
Evinizde görmek istediğiniz küçük bir ev aleti tasarlama fırsatınız olsaydı, hoşunuza gitmez miydi? İşte size arnica'dan süper bir fırsat. Siz tasarlayın, biz Ar-Ge bölümümüzde geliştirelim ve üretelim."
DİZAYN GRUP
Dizayn Grup da Türkiye'nin yenilikçi şirketlerinden birisi. 76 adet Patent ve Faydalı Model Belgesine sahip olan yenilikçi firma son günlerde toprağa ihtiyaç duymayan, sadece suda yetişen domates üretim teknolojisi ile tekrar gündeme geldi.
Geliştirilen teknoloji ile "Miracle" markasıyla piyasaya sunulacak olan domatesin sadece 1 tohumundan 1 yılda bin 600 kilo ürün elde edilmiş. Dizayn Grup dört yılda "Beyin göçüne karşı beyin gücünü teşvik ediyoruz" projesinin meyvesini almış. Kampanyaya "Açlığa çözüm yüzde 100 suda tarım" sloganıyla katılan iki öğrencinin projesini hayata geçiren Dizayn Grup, üzerinde çalıştığı sistem ile dünyada çapında yeni bir buluşa imza atmış. Dizayn, söz konusu proje ile bitkileri serada tamamen suda yetiştirmiş. Üstelik üretimi hormonsuz, tamamen doğal domates üretmeyi başarmış.
Dizayn Grup, ana iş kolu plastik boru üretiminin yanı sıra Ar-Ge'ye yaptığı yatırımlarla da dikkat çekiyor. Cirosunun yüzde 4'ünü Ar-Ge'ye ayıran şirket 84'e ulaşan patent sayısı ile Türkiye'de en fazla patent sahibi ikinci şirket konumunda olan Dizayn Grup "Beyin göçüne karşı beyin günücü teşvik ediyoruz" kampanyası ile Patlatma Tee Projesi'ne toplam 300 bin dolar, sakal probleminin giderilmesine 230 bin dolar yatırım yapmış. Patlatma Tee Projesi'nden 2 milyon 200 dolar, sakal probleminin giderilmesinden 3 milyon 250 bin dolar proje geliri elde edilmiş.
 
Şirket kurucusu İbrahim Mirmahmutoğulları bu konuda yaptığı açıklama ile diğer katılımcıların haklarını şu şekilde teslim edildiğinin altını çiziyor:
"Proje sahiplerine projeleri hayata geçirildikten sonra yüzde 20-25 oranında kâr payı veriyoruz. Bazı projelerin de haklarının tamamını satın alıyoruz"
Sonuç
İnovasyon (Yenilikçilik) Türkiye'de uzunca bir süredir 6 Sigma, Yalın Üretim, Kaizen gibi önemli bir gündem maddesi oldu. Üniversiteler, şirketler, sivil toplum örgütleri inovasyon konusunda önemli çalışmalar yapıyorlar. Elbette aynı konular gelişmiş ülkelerde Türkiye'den yıllar önce tartışılmaya başlanmıştı bile. İnovasyonun farklı boyutları ise Türkiye'de yeni yeni ortaya çıkmaya başladı. Açık İnovasyon bunlardan en güncel ve ilgi çekici olanlardan birisi.
Yurtdışında P&G ve 3M gibi firmalar Açık İnovasyon konusunda önemli çalışmalar yaparken Türkiye'de de SENUR ve DIZAYN GRUP gibi firmalar benzer girişimlerde bulunuyorlar. Türkiye'deki uygulamalar Açık İnovasyonun gelişebilmesi için bir şirketin herşeyden önce yenilikçi bir vizyon ve potansiyele sahip olması gerektiğini gösteriyor. Açık İnovasyon aşamasına, yenilikçi düşünce tarzını yaşama geçirdikten sonra geçen bu şirketler; üniversiteler, Tübitak gibi kamu kuruluşları, danışmanlık şirketleri ile iletişime geçerek önemli başarılar elde ediyorlar.
Referanslar:
|
