Ozan Batır
Lisanslı Ürünler Tasarım Sorumlusu
GOLDAŞ Kuyumculuk
Ekim 2005, İstanbul

Not: İlk defa TurkCADCAM.net Dergisi Ocak-Şubat 2006 Sayısında yer almış bu makale, yüksek çözünürlüklü resimlerle birlikte Ekim 2008'de TurkCADCAM.net portalından yayınlanmaya başlamıştır.

Bildiğiniz üzere Bilgisayar Destekli Tasarım Sistemleri ve 3D Printer cihazları (otoinşa teknolojisini kullanan imalat makineleri) her sektörde olduğu gibi kuyumculuk sektörüne de girmiş bulunmakta. Günümüzde teknolojinin girmediği bir sektör artık yok gibi. Yeni teknolojiler tasarımcılara yeni ufuklar açmaya devam ediyor. Artık tasarımcılar, "üretilemez" denen ürünleri tasarlayıp üretiyor, gittikçe "akıllı ürün" hedefine yaklaşılıyor.

Gelişen CAD programlarının esnekliği ve otoinşa teknolojilerinin çok karmaşık modelleri üretme kabiliyetine sahip olması nedeniyle, kuyumculuk sektöründeki modellerin artık el işçiliği gerektirmeden modellenmesini sağlamaktadır. Bunun yanında sağladığı kazanç ve avantajlar arasında zaman tasarrufu, geri dönüşlerle 3D CAD model revizelerinin kolaylıkla yapılabilmesi, modelin istenilen ölçek ve/veya boyutta üretilebilmesi, tasarımla üretimin bağlantısının sağlanması bulunmaktadır;

3D CAD modeli

3D Printer (3D Systems / Viper SLA)

Master Model (Malzeme: fotopolimer reçine)

Hassas döküm sonrası gümüş model tesviye ediliyor

Yüzük son aşamaya gelmek üzere

Parlatma ardından ürünün son hali

Kuyumculuk sektöründe yaygın olarak kullanılmaya başlayan bilgisayar destekli tasarım (CAD) ve birçok otoinşa cihazlarının kullanım alanları ve getirdiği kolaylıklar ile ilgili birkaç başlık açmak istiyorum;

Kalıp yapımında kullanılması:

3D model tasarlandıktan sonra çeşitli 3D Printer cihazlarıyla üretilen master model silikona alınıp negatif kalıbı oluşturulur. Silikon kalıba döküm mumu enjeksiyonu ile seri üretimde kullanılabilir hale getirilebilir.

Direkt döküm modeli olarak kullanımı:

İstendiğinde seri üretime girmeden direkt olarak modelin döküm prosesinden geçerek ürün haline gelmesini sağlar. Bu teknik, az miktarda üretilmesi gereken özel siparişlerde çok işe yarar.

3D Printer çıktılarının hassas dökümde direkt olarak kullanılabilmesi için malzemenin standart döküm mumuna benzer özelliklerde, kül bırakmadan yanabilen bir özelliğe sahip olması gereklidir. Son yıllarda, kuyumculıuk sektörünü hedef alan birçok 3D Printer üreticisi, inşa malzemelerini bu yönde geliştirmişlerdir.

3D Printer modeline bağlı olarak yapılan imalat aşamaları bir arada görülüyor

Hızlı prototip amaçlı kullanım:

Bir tasarımcı ne kadar bilinçli tasarım yaparsa yapsın ya da teknik resimler kullansın, yine de üç boyutlu nihai ürünü elinde tutmadan, ona dokunmadan, içini dışını görmeden yanlışını çözemeyebilir. Bunun yanında zihninde tasarladığı ürünün birebir boyutlarını, olması gereken şekle adapte edemeyebilir.

3D Printer cihazları ile hızlı bir şekilde üretilen prototipler sayesinde tasarımcı modeli çok kısa bir sürede eline alarak inceleme fırsatı bulur;

Hızlı prototip imalatı, yeni model bir takının üretilip kataloğa girmesine kadar geçen sürelerde meydana gelebilecek hataların ya da gözden kaçabilecek detayların, önceden teşhis edilerek revize edilmesine imkan sağlar.

Bir grafikerin, çizdiği paftanın çıktısını gördüğünde daha iyi yorum yapabilmesi gibi, 3D Printer makineleri de bilgisayarda tasarlanmış modeli elinizde tutarak inceleme şansı verir. Bu da tasarımcının modeldeki boyut-şekil ilişkisini kurmasını sağlar.

Kopyalanması imkansız modellerin üretilebilmesi:

Bugün birçok hit model, kopyalanmaya mahkumdur. Özellikle kuyumculuk sektöründe tutulan bir modelin kopyalanma süresi bir iki haftayı geçmez. Böyle bir rekabet ortamında üretimi teknoloji gerektiren ya da el ile kopyalanması mümkün olmayan modellere ihtiyaç vardır. Bilgisayar Destekli Tasarım ve 3D Printer makinelerinin sağladığı bu avantaj, kuyumculuk sektörüne kazandırılan en önemli fonksiyonlardandır diyebiliriz. Zira 3D Printer makineleriyle, silikon kalıplamayla kopyalanamayacak kadar karmaşık modeller kolaylıkla inşa edilebilir.

Özgün tasarımlar oluşturma:

Artık bu modern sistemleri kullanan takı tasarımcıları, özellikle ustaların inisiyatifine kalmadan, daha özgün, daha yenilikçi, üretim korkusunu daha az taşıyarak kopyalanması zor, satılabilir, özgün, farklı, müşteri odaklı, akıllı modeller geliştirmeye başlamıştır.

Son yıllarda, kuyumculuk sektörüne yönelik olarak daha stabil, özellikle takı tasarımı için daha esnek çizim programlarının yazılması, sektördeki tasarımı hızlı bir gelişim sürecine sokmuştur. Bu sayede geç de olsa 3D Printer sistemleri* kuyumculuk sektörüne de başarılı şekilde entegre olmuştur.

Kuyumculuk sektörü için geliştirilen yazılımlar arasında JewelCAD, Rhino/Matrix, ArtCAM JewelSmith, 3DESIGN, JCAD3 gibi programlar bulunmaktadır.

SensAble FreeForm Sistemi

SensAble firmasının ürettiği, dokunma hisli / kuvvet geri beslemeli (haptic / force-feedback) FreeForm Sistemi ise özellikle hayvan, doğa, fantastik, organik formlar, obje ve aksesuar gibi sanatsal formlar için mum model işler gibi sanal heykeltıraş aletleri ile form oluşturma özgürlüğü sağlayan çok farklı bir üründür.

Kuyumculuk sektöründeki tasarım anlayışı, mühendislikten farklı olarak katı modelleme programları ile metrik ölçü ve hesaplarla çalışmak yerine, esnek, özgür çalışılabilen, yüzey formatlı programlarla daha artistik tasarımlar yapmak üzerine gelişmektedir.

GOLDAŞ Kuyumculuk bünyesinde birçok özel uygulamaya yönelik çeşitli marka 3D CAD yazılımları, farklı model 3D Printer cihazları ve lazerle talaşlı üretim - markalama tezgahları bulunmaktadır. Bu güçlü altyapının sunduğu avantajlar sayesinde GOLDAŞ, ürün tasarımcılarına yeni ufuklar açmaktadır.

Sonuç olarak, ülkemizde kuyumculuk sektörü artık "üretilemez" denen modelleri üretmekte, yepyeni özgün tasarımlar oluşturmakta, zaman ve maliyetten tasarruf etmekte, teknolojik olarak dünya ile rekabet edebilir düzeye gelmektedir.

* Not: Ülkemizde kuyumculuk sektöründe en çok kullanılan 3D Printer cihazları şunlardır (Firma / Model):

• Solidscape / PatternMaster - ModelMaker - T66
• 3D Systems / ThermoJet - InVision HR - Viper
• Meiko LC 510
• Envisiontec - Perfactory

Daha detaylı ve güncel bilgi için: www.TurkCADCAM.net/rapor/otoinsa/turkiye.html

İlgili rapor/makale:
İmalatta Mükemmele Doğru; Otoinşa Teknolojileri > Uygulama Sahaları > Kuyumculuk: