Gürhan Paşolar
Makine Müh.
Avitaş Kompozit Plastik A.Ş.
Şubat 2006, İstanbul

Not: Orijinal olarak TurkCADCAM.net Dergisi 2. Sayısı için hazırlanmış bu makale, ilk kez Eylül 2007'de (yeni ek resimlerle birlikte) TurkCADCAM.net Portalı'ndan yayınlanmaya başlamıştır.

Otomotiv sektöründe yan sanayinin yeri her geçen gün daha çok önem kazanmaktadır. Günümüzde kendilerine ve ana sanayiye değer katan yan sanayi firmaları artık yeni bir projenin paydaşı olarak değil, projenin asıl sahibi olan firmalardan oluşmaktadır. Eski anlayışla, tüm tasarım yapıldıktan sonra parçanın üretim yönteminin ve üreticisinin belirlenmesi yaklaşımı artık beklentileri karşılayamamaktadır. Ana sanayi tarafından tasarım yapıldıktan sonra bu ürünü en ucuza üretecek olan yan sanayinin üretici olarak seçilmesi üretim maliyetlerini düşürse de toplam proje maliyetlerini yukarıya çekmektedir. Bu da yeni bir projeyi devreye alma sırasında tüm süreci tek elden yönetebilecek çözüm ortakları bulma ihtiyacı doğurmaktadır.

Avitaş olarak 4 sene kadar önce firma bünyesinde kurduğumuz Tasarım Geliştirme departmanı ile otomotiv ana sanayi için çözümler üretmekteyiz. 36 senelik tecrübe ile yönetilen bu departmanda CATIA tabanlı çalışmalarımızla ana sanayi firmalarının tasarımdan seri üretime kadar olan süreçte her türlü ihtiyacı karşılanmaktadır. Tasarım eskizlerinin oluşturulmasından matematik model oluşturmaya, prototip ürün üretiminden seri üretime kadar olan tüm adımlarda aynı çatı altında hizmet verilmektedir. Çalışmalar bazen mevcut aracın CAD modelleri üzerine yeni parçalara uygun matematik modeller oluşturularak yapılırken, bazen de eski versiyon araçlara yapılan yeni tasarımlarda tersine mühendislik ile yapılabilmektedir.

3D tarama için hazırlık

Tersine mühendislik uygulaması genelde tasarım aşamasında matematik modeli oluşturulmamış yüzeyler için yapılmaktadır. Ancak, 3 boyutlu CAD modelden üretilmiş fakat montaj sırasında şekil deformasyonuna uğramış yüzeyler için de tersine mühendislik uygulaması kullanılmaktadır. Bunun için bitmiş ürün, araç üzerindeki haliyle 3 boyutlu tarayıcılarla taranıp, belli proseslerden geçirilerek 3 boyutlu yüzey modeli haline dönüştürülmektedir. Bu tarama işlemi mevcut araca yeni parça tasarlamak için kullanıldığı gibi, mevcut bir parçanın tasarımını değiştirmek için gerekli olan 3 boyutlu ortamı oluşturmak için de kullanılabilmektedir.

3D optik tarama

Avitaş olarak son dönemde ISUZU Turkuaz modeli için ürettiğimiz Torpido Gösterge Paneli, tasarımın ana sanayi tarafından tamamlanmasının ardından üretim aşamasında katıldığımız bir projedir. Parçanın devreye alınma aşamasında, mevcut parça geometrisinin oluşturulması bakımından çok uygun bir üretim yöntemi olmamakla birlikte, kalıbın kısa sürede üretilebilmesi avantajından dolayı el yatırması olarak üretime başlanmıştır.

Farklı ters açılardan dolayı yaklaşık 0,5 m2 yüzey alanına sahip bu parçanın kalıbı 3 parçalı olarak tasarlanıp üretildi. Üzerine hava nozulleri, kumanda paneli gibi parçaların bağlandığı kompleks geometrilere sahip bu Gösterge Paneli, aracın ön kısmındaki ön göğüs, torpido, kilometre saati gibi parçaları ve bu parçaların taşıyıcı yapılarını birbirine bağlayacak bir tamamlayıcı parça görevini görmektedir. Dolayısıyla parça üzerinde boyutuna göre çok fazla miktarda bağlantı elemanı bulunmaktadır. El yatırması teknolojisi ile parçaya lamine edilen bu bağlantı elemanlarının gerek konumları gerekse fonksiyonelliği, araca montaj sırasında beklentileri karşılamakta yetersiz kaldı. Ayrıca açık kalıpta üretilen el yatırması ürünlerin manuel olarak trimlenmesinden dolayı araç şoförlerinin her zaman gözünün önünde olan bu parçadaki görsel beklentileri karşılamakta da zaman zaman yetersizlikler gözlendi...

3D CAD model (CATIA)