|
Not: Orijinal olarak TurkCADCAM.net
Dergisi 2. Sayısı için hazırlanmış bu
makale, Ocak 2008'de TurkCADCAM.net Portalı'ndan
yayınlanmaya başlamıştır.
Giriş:
3 Boyutlu Katı Modeller hali hazırda dişhekimliğinde tanı, tedavi planının oluşturulması ve tedavi planı ile belirlenen hedeflere ne kadar sadık kalındığının belirlenmesi amacıyla kullanılabilecek ve hekime doğru planlamada yardımcı olabilecek hata payı çok aza indirilmiş olan görsel, üç boyutlu araçlardır. Katı modeller anatomik yapıların daha iyi anlaşılması; tedavi öncesi ve sonrası simülasyonları ile sorunun tam olarak tespit edilmesi, hatasız implant-distraktörlerin üretimi ve öğrencilerin daha iyi eğitilmesi gibi faydaların yanında, ameliyat süresinin kısaltılması ve başarısının arttırılması, hastanın iyileşmesinden hastaneden erken ayrılmasını sağlamak gibi birçok görünmeyen hesap edilmeyen birçok faydaları da sağlamaktadır.
Yakın gelecek de görüntüleme teknolojisinin gelişmesi ve mükemmel çıktıların elde edilmesi ile gerek medikal ve dental sektörün birçok dalında gerekse farklı disiplinlerdeki bilim dallarının da uğraşları arasına gireceği öngörülmektedir. Medikal ve Dental amaçlı Katı modeller hastalardan elde edilen 3B tomografi, MR, gibi katmanlar halinde görüntü alan tekniklerin elde ettikleri verileri farklı firmalara ait bilgisayar yazılımları kullanarak, çeşitli 3B yazıcılarda katı model olarak inşa edilmesi esasına dayanır (bakınız: otoinşa teknolojileri).
Sunulan vakalar GATA Dişhekimligi Bil. Mrk. Ort. A.D.'nın 3B Medikal katı modellerin kullanımına dayanılarak tanı ve tedavi planının oluşturulması, tedavi sonuçlarının tahmini, başarıları gibi bilgilerin değerlendirilmesinde kullanılmıştır.
Vaka-1 (F.Y.):
23 yaşında, erişkin, erkek olan hastamızda estetik, fonksiyon ve nefes almada problem, ciddi mandibuler hipoplazi "kuş yüzü" görünümü vardı. Yapılan ayrıntılı klinik, radyolojik ve uyku labarotuar çalışmaları sonucu distraksiyon osteogenezisi ile alt çene kemiğinin uzatılması planlanmıştır. Hastadan alınan 3B tomografilerden yararlanılarak 3B yazıcılarla medikal katı model elde edilmiştir. Bu model üzerinde yapılan set-up ve ölçümler yardımıyla uygulanacak cerrahi yöntem, kesi hattı, distraksiyon yönü ve distraksiyon miktarı belirlenerek tedavi planı oluşturulmuştur. Tedavi sonunda aynı şekilde model elde edilerek tedavi planına ne kadar sadık kalındığı ve başlangıçta belirlenen hedeflere ne kadar yaklaşıldığı değerlendirilmiştir.
Resim 1: F.Y.' nin tedavi öncesi ve sonrası fotoğraf ve 3B Z Corp. medikal modelleri.
Vaka-2 (E.D.):
22 yaşında, erişkin, erkek, prognati inferior, laterognati ve buna bağlı olarak oklüzal düzlem eğimi artmış olan hastada ortognatik cerrahi planlanmıştır. Hastadan standart radyogarafik kayıtlar ve tomografik görüntüler alınmıştır. Elde edilen 3B medikal katı model değerlendirildiğinde hastanın ramus kalınlığının ince olduğu ve bir cerrahi girişim sonrası fiksasyonda sorun oluşturabileceği, hatta kırılabileceği saptanmıştır. Cerrahi konseyi kararı ile hastaya cerrahi bir girişim uygulanmasından vazgeçilmiştir. Bu vakada 3B medikal katı model kullanımı olası bir cerrahi yaklaşımın yapılmasını ve bu cerrahi yaklaşıma bağlı oluşabilecek komplikasyonları neler olabilecegini açıkça göstermektedir.
Resim 2: E.D.'nin fotoğraf kayıtları ve 3B Z Corp. medikal modelleri.
Vaka-3 (H.Ş.):
25 yaşında erişkin erkek hasta. Yapılan ayrıntılı klinik radyolojik, patalojik ve biyokimyasal tetkikler sonucu alt çenenin sağ kondilinin arka tarafında 60*30 mm. çapında osteokondrom tesbit edilmiş ve kitlenin cerrahi yöntemlerle alınmasına ve ameliyatla çıkarılacak bölgenin hastadan elde edilen tomografik kayıtlardan elde edilen 3B medikal katı modelinin hazırlanması karar verilmiştir.
Bu çalışmada Medikal 3B katı model anatomik yapıların daha iyi anlaşılmasına, cerrahi öncesi simülasyonuna, lezyonların operasyon sırasında tam olarak lokalize edilmesine ayrıca model üzerinde rekonstrüksiyon plaklarının preoperatif olarak adapte edilmesine ve operasyon süresininde kısaltılmasına yardimcı olacağı düşünülmüştür. Ayrıca medikal 3B katı model yapılacak işlemleri ve doğacak problemleri hastaya kolayca anlatılabilmesine imkan vermektedir. Bu vakada sağ mandibuler kondilin posteriorunda yer alan oldukça büyük boyutlardaki bir osteokondromun lokalizasyonu ve cerrahi planlaması 3B model üzerinde yapılmıştır. Model üzerinde incelendiğinde fasiyal sinir trasesinin tümörün deprese etmesi ile değişmiş olabileceği ihtimali üzerinde durulmuştur. Bunun neticesinde, tümöre komplikasyonsuz bir şekilde ulaşabilmek amacı ile modifiye "Blair" insizyonu kullanılmıştır.
Resim 3: H.Ş.'nin operasyon öncesi ve sonrası fotoğraf kayıtları, operasyon öncesi elde edilen 3B Z Corp. medikal modelleri.
Tümörün lokalizasyonu tam olarak bilindiğinden ulaşmada hiçbir zorlukla karşılaşılmamıştır. Ayrıca operasyon öncesi yapılan değerlendirmede olduğu gibi fasiyal sinirin tümörün büyük boyutlara ulaşması ile öne doğru yer değiştirdiği cerrahi sırasında tespit edilmiştir. Operasyon öncesi model üzerinde yapılan değerlendirmeler sonucu buna hazırlıklı olunduğundan sinire hiçbir zarar verilmeden cerrahi kesiler gerçekleştirilmiş ve tümör tamamen alınmıştır. Tümörün konservatif rezeksiyonla çıkartılmasına ve kondilektomiye gerek kalmadan tedavinin gerçekleştirilebileceğine de yine model üzerindeki incelemeler neticesinde karar verilmiştir. Bu girişimde hasta cerrahiden en az travma görerek çıkmıştır.
Resim 4: Operasyonla çıkartılan tümörün MR ve fotograf kayıtları.
Vaka-4 (B.P.):
20 yaşında, erişkin bayan hasta. 10 yıl önce geçirdiği tarafik kazasına bağlı Üst çene kemiğinde kırık ve oynama şikayeti ile gelmiştir. Yapılan kılınik, radyolojik ve biyokimyasal tetkikler sonucu üst çene kemiğinde operasyon yapılmasına eksik kemik parçalarının tamamlanarak fiske edilmesine karar verilmiştir.
Daha önce geçirdiği bir seri operasyon, yapılacak cerrahi girişimleri de kısıtlamaktadır. Bu bölgedeki kan dolaşımın bozulması, operasyon sahasının tam olarak 3 boyutlu görülmesi ve buna göre ihtiyaç duyulan kemik dokusunun taşınmasına ihtiyaç duyulduğundan, alınan tomografik verilerden yararlanılarak 3B medikal katı modelin yapılmasına karar verilmiştir. Bu şekilde hazırlanan model çalışmalarında cerrah öncelikle uygun kemik dokusunu elde ettikten sonra opare edeceği yeri açacağında hem bölgenin daha az sürede dolaşımını bozacak hem de operasyon süresini kısaltmakta en az travma ile ameliyatı tamamlaması imkanı olmaktadır.
Resim 5: B.P.nin operasyon öncesi 3B Z Corp. medikal model ve fotoğraf kayıtları.
|
