3. EKTRÜZYON İLE FİLM ve LEVHA ÜRETİMİ

Sıcak biçimlendirme işleminde imalatın tabiatı bakımından yalnız levha halindeki termoplastikler kullanılabilir. Herhangi bir termoplastik levha biçimlendirilebilir, fakat daha ziyade değişik özelliklere sahip belirli olanlar kullanılır. imal edilen levha plastiklerin biçimlendirme özelliği, büyük rol oynar. Pek çok biçimlendirme işlemleri, haddeden geçirilmiş veya basılmış levhalardan yapılır; çünkü bunların fiyatı çok düşüktür. Bu gibi levhaların, ısıtıldığı zaman bir doğrultuda çekme eğilimi vardır ve bunları ısıtırken ve biçimlendirirken bir çerçeve veya plaka içinde kuvvetle tutmak gerekir. Dökülmüş levhalar, ısıtılma esnasında çok az veya hiç biçim değiştirmezler ve bunlarla yüzey görüntüsü çok berrak ve iç gerginlikleri daha az olan parçalar imal edilir. Fakat bunlar pahalıdır ve yalnız bu özelliklerin önemli olduğu yerlerde kullanılır (1).

Tablo-1: Termoplastik Levhalar İçin Rehber (1).

4. VAKUM TEKNOLOJİSİ

4.1 Vakum Kavramı

Vakum, latin kökenli bir kelime olup (vacuus) boşluk anlamına gelmektedir. Amerikan Vakum Topluluğu (AVS) 'nun 1958 yılında yapmış olduğu tanımına göre vakum, basıncı atmosferik basınç değerinin altında olan gazların doldurduğu kapalı hacim olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımda sözü edilen basınç değerine karşı gelen birim hacimdeki gaz moleküllerinin sayısı, deniz seviyesinde ve 22 oC sıcaklıkta bulunan 2,5 x 1025 molekül/m3'den daha düşüktür. Dolayısı ile vakum sözcüğü, basınçları bu değerin altında kalan gazların oluşturdukları ortamları ifade etmede kullanılmaktadır (2).

5. VAKUMLA BİÇİMLENDİRME YÖNTEMLERİ

Termoplastik levhaların şekillendirilmesinde uygulanır. Kalıp üzerine tutturulan ve yumuşama noktasına kadar ısıtılan plastik levhaya, vakum yöntemiyle istenilen şeklin verilmesi esasına dayanır.

Isıyla yumuşayan plastik bir levha bir çerçeve içine, ya etrafından sıkılarak bağlanır ya da yalnızca kalıbın üzerine oturtularak tespit edilir. Levha yumuşayıncaya kadar fakat erimeyecek şekilde ısıtılır. Yumuşak plastik levha kalıbın çevresine iyice yapıştırılarak sızdırmazlık sağlanır. Kalıp boşluğundaki hava emilerek vakum elde edilir. Atmosfer basıncı, ısıtılmış levhaya bastırarak onun kalıbın şeklini almasına sebep olur. Levha soğuyup sertleşinceye kadar vakum uygulanır. Biçimlendirilen parçalar kalıptan alınarak düzeltilir (1).

Isıl şekillendirmede plastik levha, ısı ile yumuşatılmış durumda kalıba sıkıca bağlanır. Ara boşluktaki hava emilerek oluşturulan vakum vasıtası ile, ısıtılmış levha; aşağıya, kalıbın üzerine çekilir ve kalıbın şeklini alması sağlanır (1).

Şekil-1 Vakum Biçimlendirme Yöntemi (4).

Isıl şekillendirme ile, hemen her tür termoplastikler işlenebilir. Ancak,
. Çabuk ısınma ve soğuma sağlayan, özgül ısı değeri düşük, tercihen amorf plastikler,
. Yüksek ısıl iletkenliği olan köpük malzemeler bu teknik için uygun değildir. Buna karşılık,
. Yüksek molekül ağırlıklı (böylece yüksek viskozite değerli olup aşırı incelme ve yırtılma yapmayan) polimerlerin bu yöntem için en uygun olduklarını belirtmek gerektir (3).

Isıl şekillendirme ile işlemede en yaygın kullanılan bazı termoplastikler;

Tablo-2: Termoplastikler (3).

5.1 Erkek Kalıpla Vakumlu Biçimlendirme

Bu metotla cidar kalınlıkları daha muntazam olarak elde edilir ve derinliği büyük çekme işlemleri yapılır. Uygun bir konstrüksiyonla parçanın yüksekliği minimum taban ölçüsünün iki katı kadar olabilir. Parçanın iç kısmında çizgiler meydana gelecektir. Bu metoda birbirine yakın yerleştirilmiş bir seri çıkıntısı olan parçaların yapımı içi uygun değildir; çünkü plastiğin bir çıkıntıdan diğer bir çıkıntıya gevşek olarak köprü yapma eğilimi vardır (3).
Erkek kalıpla plastik ve vakum üretici arasında sızdırmazlık temin edilmelidir. Parçaları kolayca çıkarmak için erkek kalıplar en aşağı 2 - 5 derece konik olarak yapılmalıdır.

Şekil-2 Erkek Kalıpla Vakumlu Biçimlendirme (6).