Hakan Cengiz, Makine Müh.
Proje Yöneticisi
Cadem A.Ş.
Şubat 2006

Not: Orijinal olarak TurkCADCAM.net Dergisi 2. Sayısı için hazırlanmış bu makale, ilk kez Eylül 2007'de TurkCADCAM.net Portalı'ndan yayınlanmaya başlamıştır.

Giriş:

TurkCADCAM.net Dergisi'nin ilk sayısında da birkaç noktada bahsi geçen TÜMOSAN 80 Serisi Traktör'ün, endüstriyel tasarımından seri üretimine kadar olan süreci örnek alarak komple araç tasarımında Cadem, ZuluDesign ve Atölye birlikteliğiyle gerçekleşen akışı anlatmak istiyoruz.

Kardeş firmalar olarak yapılanan firmalardan ZuluDesign endüstriyel tasarım, Cadem mühendislik ve proje yönetimi, Atölye de  prototip kalıp ve parça üretimini üstlenmektedir.

Uzun yıllar otomotiv sektöründeki birçok ana ve yan sanayi firmasıyla yaptığımız ortak çalışmalar ve kurduğumuz sağlıklı ve karşılıklı güvene dayalı ilişkilerimiz projelerimizde bize çok büyük avantajlar sağlamaktadır. Sadece CATIA kullanıcısı olmaları nedeniyle yaklaşık 150 adet firmayla satış, eğitim ve teknik destek kapsamında ilişkilerimiz vardır. Bu firmaların yapabilirliklerini bilmemiz, farklı malzeme ve üretim sistemlerini tanımamız ve bu firmaların konularındaki uzmanlıklarını Co-Designer mantığında kullanabiliyor olmamız bize kalite, hız ve esneklik sağlamaktadır. Bu da bu projede bize yedi ayda prototip araç üretmemize ve dokuz ayda da seri üretime geçmemize olanak sağlamıştır.

TÜMOSAN 80 Serisi Traktör, Karsan Peugeut J9 Premier aracından sonra gerçekleştirilen ikinci komple araç projemizdir. Şu anda da aynı firmanın farklı motor seçeneklerine ait modellerindeki komple araç tasarım çalışmalarımız devam etmektedir.

1976 yılından beri Konya'da traktör ve motor üretimi yapan yıllık 45 bin traktör kapasiteli TÜMOSAN (Türk Motor Sanayii - www.tumosan.com.tr) firması 2004'de özelleştirilince Alçelik firması tarafından satın alındı ve firmanın yeni sahipleri büyük bir atılım hamlesi başlattılar. Bu çerçevede çıkarmak istedikleri yeni model traktörün tasarımında bizimle çalışmak istediklerini belirttiler. Biz de gerek firma sahiplerinin geniş vizyon sahibi olmaları ve gerekse de ilk defa Türkiye'de her şeyiyle (motor üretimi, araç tasarımı vs.) bir Türk traktörü üretilecek olmasının heyecanıyla projeye arzulu başladık.

Konsept Çalışmaları:

Firma yetkilileriyle beraber yeni ürünün hedeflerini, rekabet kriterlerini belirliyor ve endüstriyel tasarım çalışmalarımıza bu değerleri baz alarak başlıyoruz. ATOS 3D optik tarama sistemini kullanarak 3D modeli olmayan traktörün ana gövdesini tarıyoruz. Böylelikle elimizdeki  fiziksel araçtan, tersine mühendislik sistemlerini kullanarak 3D data elde ediyoruz. Daha sonra  bu veriyi endüstriyel ve mühendislik tasarım çalışmalarımızda fiziksel sınır şartlarını belirlemek amacıyla kullanıyoruz.

ATOS ile taranan traktör gövdesi

ZuluDesign, aracın ana konsepti için değişik alternatifler hazırlayarak müşterinin beğenisine sunuyor. Bu alternatifler, geometrik alternatifler olduğu kadar renksel alternatifler de içeriyor.

İlk eskizler...

Ana konsept alternatifleri...

Ana konsept alternatifleri...

Ana konsept ve renk alternatifleri...

Karar verilen konsept...

Henüz ana konsept çalışmalarında, ZuluDesign firmasının tasarımcıları, Cadem firmasının mühendisleri, Atölye firmasının kalıp uzmanları, ana parçaların üretici adayı firmalarla Cadem'in proje yönetimi kapsamında bir araya gelerek parçanın kalıptan çıkmasını, pahalı çözümlerden uzaklaşılmasını, öngörülen malzemenin ve üretim yönteminin tasarıma uygunluğunu garanti altına alıyorlar. Bu eşzamanlı çalışmayla beraber klasik proje çalışmalarında sıkça görünen geri dönüşleri - dolayısıyla zaman ve kaynak kaybını - daha çalışmanın başında büyük oranda engellemiş oluyoruz.

Hazırlanan alternatifler üzerinde yapılan görüşmeler sonucunda ana konsept belirlenmiş oluyor.

1/1 Ölçeğinde Köpük Model Hazırlanması:

Müşterimizin kağıt üzerinde veya bilgisayar ekranında görerek karar verdiği ana konseptin 1/1 ölçeğinde köpükten modelini hazırlayarak gerçekte konseptin nasıl göründüğünü tam olarak sunuyoruz. Genel görüntüyü tama yakın sağlayan bu köpük model üzerinde görüşerek son değişiklikleri de yapıyoruz....

Komple aracın 1/1 ölçeğinde köpük modeli.. Genelde kabin de köpükten işleniyor.
Bu modelde kabin farklı çalışıldı.