Esnek menteşeler için iki önemli özellikte, kapak kapandığı
zaman arada (iç tarafta) oluşan boşluk ve dış taraftaki radyüstur.
Şekil 4 ve 5 'te bu boşluğun amacı gösterilmiştir. Bu kapanma
boşluğu verilmeden yapılan dizaynlarda, kapak 180ºkonumuna
getirildiğinde, kıvrılma hattında köşede aşırı gerilme yüklenmesi
ve istenmeyen çentik oluşur. Kapanma problemi yaşanan böyle
bir menteşe dizaynının ömrü çok uzun olmaz. Şekil 5'te gerekli
boşluğun, çentik ve gerilme oluşumunu önlediği ve kıvrılma
hattında kolaylıkla kapağın kapandığı gösterilmektedir.
Şekil
4: Yanlış Tasarım
|
Şekil
5: Doğru Tasarım
|
|
|
|
|
|
Menteşe
Kıvrılma Ekseni
|
|
|
Katlanma
boşluğu verilmemiş kötü bir tasarım.
Katlama esnasında istenmeyen çentik oluşması, menteşe
ömrünü olumsuz etkiler.
|
Katlanma
boşluğu verilerek istenmeyen
çentik oluşumu önlenmiştir.
|
Esnek
Menteşelerin Ölçüsel Hesapları:
Şekil 6
|
Şekil 7
|
L1 :
Menteşenin kıvrılmadan önceki uzunluğu
t: Menteşe et kalınlığının yarısı
L0 : Menteşenin kıvrıldıktan sonraki uzunluğu
R: Menteşe radyusu
l: Tek taraflı kilitleme boşluğu
|
Menteşenin
altındaki geniş radyus, plastik moleküllerinin menteşe bölümüne
yönlenmesine yardımcı olur. Bu moleküler hareket, menteşenin
dayanımını artırarak, uzun ömürlü olmasını sağlar. Genellikle
esnek menteşeli ürün kalıplandıktan hemen sonra, sıcaklığını
kaybetmeden, operatör veya robot ile kapatıldığı için,moleküler
hareket çok daha kolay ve hızlı olmaktadır.
PP
ve PE plastik malzemeler kullanarak yapılacak esnek menteşe
dizaynı için malzemenin temel özelliklerini (akma gerilmesini,
akma uzamasını, kopma gerilmesini, kopma uzamasını) bilmek
gerekir. Diğer ölçüler ise hesaplanarak bulunur. Şekil 6'da
gösterilen ölçüler, hesaplamada kullanılırlar.
İlk
önce esnek menteşe içindeki en uzun kıvrılma bulunup malzeme
özellikleri ile karşılaştırılır. Eğer bu uzunluk malzemenin
maksimum elastik şekil değiştirme limitinin altında ise menteşe
kırılmadan kullanılabilir. Eğer bu uzunluk elastik şekil değiştirme
bölgesinin dışında ise (plastik şekil değiştirme bölgesinde
ise) menteşe sadece birkaç kez açıp kapama hareketinden sonra
kırılacaktır. Eğer bu uzunluk kopma uzamasının da üzerinde
ise menteşe ilk kıvrımda kopacaktır.
Daha önce yapılmış, güvenilir testler bize sağlıklı veriler
kazandırmıştır;
- Menteşe
düzgün bir daire şeklinde, tarafsız eksen etrafında kıvrılır.
Bu eksenin uzunluğu, menteşenin kıvrılmadan önceki uzunluğuna
eşittir,
- En
dıştaki kenarda (yüzeyde) maksimum çekme gerilmesi, en içi
kenarda (yüzeyde) ise maksimum basma gerilmesi oluşur,
- Maksimum
çekme gerilmesi, akma sınırına erişiyorsa, dizayn ölçüleri
tekrar gözden geçirilmelidir.
Şekil
6'ya göre,
|