İnsansız hava araçları hangi alanlarda kullanılmaktadırlar?

Bugün özellikler askeri operasyonlarda yoğun olarak kullanılmaktadırlar. Keşif, Gözetleme, Hedef tespit ve takibi, elektronik atak, elektronik sinyal istihbaratı vb. operasyonlarda kullanılmalarının yanında taşıdıkları güdümlü füzelerle saldırı maksatlı olarak da kullanılmaktadırlar. Yine sahil gözetleme, sınır keşif ve kontrol, trafik denetimi, orman yangınları, arama/tarama, boru hatları gözetimi, balıkçılık vb. ticari alanlarda da kullanımları yaygınlaşmaktadır.

İnsansız Hava Aracı projeniz nasıl başladı?

Aslında bu projenin arka planında havacılığa olan ilgi ve merak yatıyor. Babam (Özdemir Bayraktar) amatör uçak pilotu, bizde ilk uçuş tecrübemizi onun eğitim gördüğü T-41 uçağı ile yaşamıştık. Model uçak ve helikopterle ilgili olarak çocukluktan beri süregelen hobi faaliyetlerimiz vardı.

Kardeşim Selçuk Bayraktar İTÜ Elektronik'ten mezun olduktan sonra University of Pennsylvania'da mastır eğitiminde insansız uçak projesini yürüttü. Kendisi üst düzey kontrol sistemleri ile ilgili olarak başarılı araştırmalar gerçekleştirdi. Örneğin Amerika'nın meşhur piyade üstlerinden olan Fort Bening Battle Space'de taktik insansız hava araçları ile ilk otonom formasyon uçuş deneyi, mozaik haritalama, hava ve yer koordinasyon deneylerini gerçekleştirdi. İnsansız hava araçları teknik ve kullanım alanı açısından bakıldığında havacılık teknolojisindeki en son gelişmelerin yaşandığı, ağ merkezli harp gibi yeni gelişen savaş stratejilerinin de en önemli bileşenlerinden olduğu görülmektedir. Türkiye'de İHA sistemlerinin geliştirilmesine yönelik özgün ve milli çözüm geliştirme noktasında ülkemizi bulunduğu noktadan çok daha ileri bir seviyeye getirme amaç ve düşüncesi ile somut olarak proje çalışmalarımız başladı.

Aslında kapsam olarak baktığınızda bizim gibi orta ölçekli bir firmanın tek başına altından kalkamayacağı bir konu gibi gözükebilir, ama bugüne kadar ülkemizde bu konuda bu kapsamda bir çalışma yapılmamış olması, kısıtlı imkanlarla da olsa ideallerimizle çalışmalara başladık, ve bu tür işlerin rahatlıkla yapılabileceği konusunda iyi bir örnek sergilediğimizi düşünüyoruz.

Projenin ülkemiz açısından önemi nedir?

İnsansız hava araçları konusu özellikle 90'lı yıllardan sonra bilgisayar işlemci gücü ve elektronik sensor vb. komponentlerin geliştirilmesi konusundaki yaşanan gelişmeler, bu araçların geliştirilmesine yönelik özellikle ABD ve İsrail'de önemli atılımların yapılmasına sebep olmuştur. Havacılık alanında en son teknolojik imkanların kullanılması, ağır sanayi yatırımı ihtiyacı olmaması vb. hususlar açısından aslında ülkemiz için çok önemli avantaj ve fırsatlar sunduğunu düşünmekteyiz. Bugün insanlı jet uçaklarının üretilmesi için yapılması gereken ağır sanayi yatırımı yerine, beyin sermayesi, tasarım odaklı ve üretim yatırımı açısından altından rahatlıkla kalkabileceğimiz bu sistemlerin üretiminin çok önemli bir avantaj olduğunu değerlendirmekteyiz. Bu tür yüksek teknoloji içeren ürünlerin milli ve özgün olarak geliştirilmesi herkesin şikayetçi olduğu beyin göçünün engellenmesi, üniversite sanayi işbirliğinin artması, bu tür sistemlerin alımı için harcanan yüklü miktarların yurtiçine dönmesi vb. bir çok fayda sağlayacaktır.

Proje kapsamında neleri geliştirdiniz?

Çalışmalarımız insansız hava araçlarının en stratejik bileşenleri olan elektronik donanım ve yazılımlarının geliştirilmesi konusu ile başladı. Örneğin bugün yurtdışından İHA sistemlerinde kullanmak üzere bir otopilot sistemi almak isteseniz, füze rejimi kurallarına tabi olduğu için birçok engel ile karşılaşılır. Özellikle askeri açıdan akıllı silah kapsamına giren bu tür ürünlerde yabancı kaynaklardan alım sistemlerin güvenilirliği açısından tehlikeler arz etmektedir... bunun örnekleri çoktur. bu sebepten öncelikli olarak otopilot sistemi, haberleşme sistemi, yer istasyonu sistemi, komuta kontrol ve izleme için kullanıcı arayüz gibi temel bileşenlerin geliştirilmesine odaklanarak çalışmalarımızı sürdürdük ve bugüne kadar mini ve taktik sınıfına yönelik her türlü sabit kanat (uçak) insansız hava aracını kendi kendine uçurur hale getirecek sistemleri %100 özgün ve milli olarak geliştirmiş bulunmaktayız.

Dünya'daki benzerleri ve rakipleriyle karşılaştırmalı olarak açıklayın lütfen.

Şu an için geliştirdiğimiz sistemlerin dünyadaki benzerleri ile karşılaştırıldığında birçok yönden fazlası bulunduğunu görmekteyiz. En son teknolojik yazılım ve donanım araçları kullanarak bu sistemleri geliştirdik. Bugün örneğin dünyada çoklu insansız hava araçlarına yönelik bir kullanım yok, biz kendi geliştirdiğimiz konseptler çerçevesinde tek bir yer istasyonundan havada uçan birden çok insansız hava aracının izlenebilmesi, gerektiğinde görev verilebilmesini sağlayacak bir sistem mimarisi ortaya koyduk ve şu an yapılan tüm çalışmalar bu kapsamda ilerliyor.

İlk Otonom uçuşu ne zaman gerçekleştirdiniz?

Ekip olarak gecesiyle gündüzüyle çok yoğun bir tempoda çalışarak geliştirdiğimiz bizim ilk nesil olarak adlandırdığımız sistemlerle 1 Eylül 2004 tarihinde ilk otonom uçuş tecrübemizi yaşadık. Cessna tipi model uçak aracına bu sistemleri yerleştirdik ve 20şer dakikalık uçuş testleri yaptık. Uzun zaman verilen emekler sonrasında havada uçağı kendi kendine uçar halde görmek, özellikle bulutların arasına karışıp da görünmez duruma düşmesi sonrasında geri gelişini izleme bizim için çok büyük bir heyecandı. İlk uçuşlarımızda elde ettiğimiz başarılı sonuçlar sonrasındaki süreç içerisinde de önemli motivasyon sağladı.   

Projenize ilgi ve destek var mı?

Özellikler askeri yetkililer tarafından manevi açıdan çok desteklendik, buda bizde önemli bir motivasyon oluşturdu. Bu tür işlerde de en önemli etken bu. Ama henüz maddi olarak bir destek almadık. Tamamen kendi bünyemizden finanse ederek sürdürüyoruz çalışmaları.